Een kaart van dit gebied is opgenomen in de Grote Historische Topografische Atlas Drenthe. Als werkgroep waren we erg benieuwd of het mogelijk zou zijn om de huidige kaart van Emmerhout over de oude kaart te leggen. We namen contact op met Anne Post uit Norg, een oud-landmeter die zich na zijn pensionering op de nieuwste digitale technieken heeft gestort. Het resultaat was verbluffend. Na enig fröbelen toverde hij onderstaande kaart uit zijn computer waarop duidelijk het wegenpatroon van Emmerhout te zien is. Dit is dus geen kaart die uit de losse tekenhand tot stand is gekomen en de nauwkeurigheid is hoog.
Ontginning
Echter, ook de oude kaart van omstreeks 1925 was al een onderzoek waard. In de zwarte cirkel is duidelijk een afwijking te zien ten opzichte van het omringende gebied. Het is de eerste ontginning in het uit stuifzand bestaande gebied. Heel herkenbaar is de groene rand die drie zijden van de ontginning omzoomd. De smalle strook van struiken en/of bomen had als doel te voorkomen dat opwaaiend stuifzand zich over de akkers zou verspreiden, waardoor de vruchtbaarheid van de nieuwe landerij in het geding zou komen.
Het allereerste 'echte' huis
Wie zou de eigenaar van deze ontginning zijn geweest? Op de kadastrale kaart omstreeks 1880 is dezelfde perceelvorm te zien en bestaat uit de sectienummers C4097 en C4098. Er was zelfs een huis aangegeven met het sectienummer C3492. Dit blijkt het allereerste ‘echte’ huis in het gebied Emmerhout te zijn. Het uit 1865 daterende huis heeft gestaan op de plek van de Lemzijde, tussen de portiekwoningen met huisnummers 99-103 en 129-133.
Huidige situatie (foto Hilde van der Horst-de Jong)
Oldenhuis Tonckens
Het perceel maakte van oorsprong deel uit van de heidevelden die eigendom waren van de markegenoten van Emmen en Westenesch. Deze markegenoten besloten omstreeks 1859 tot een ontginning. Het kadaster vermeldt dan bouwland. Enkele jaren later werd het bouwland verkocht aan Mr. Lucas Oldenhuis Tonckens (1823-1888). Hij was van 14 november 1849 tot 18 oktober 1869 de eerste burgemeester van Emmen. Het was diezelfde Oldenhuis Tonckens die er in 1865 een huis liet bouwen. Omstreeks 1911 werd het huis verkocht aan Harm Wenning uit Emmerschans. Wenning voerde enige verbouwingen uit voordat hij het in 1935 doorverkocht aan Bern. Hendr. Abelen (*1888). Abelen liet het ruim 90 jaar oude huis omstreeks 1957 slopen. Daarna werd de grond weer bouwland. In 1961 werd zijn zoon Joh. Herm. Abelen (*1925) de nieuwe eigenaar. Al na een paar jaar werd hij door de gemeente Emmen onteigend om de woonwijk Emmerhout te kunnen realiseren.
Wijkberichten 2022 I 1
