‘Emmerhout kon als woonwijk alleen gebouwd worden door een deel van de Emmer Dennen te slopen. Om hier te kunnen wonen, moest er groen wijken. We zijn als inwoners trots op onze groene wijk. Maar in de geschiedenis van deze toch nog jonge wijk is het altijd een strijd tegen en voor de natuur geweest,’ volgens Johan Withaar. Het is het thema van zijn verhaal tijdens de ALV van Wijkbelangen Emmerhout op 11 mei jl.

 



(foto: Wytse Bouma)

Kap van 50 hectare bos
Dat begon dus al bij de aanleg van de wijk, hiervoor moest 50 hectare bos wijken. Maar de gemeenteraad besloot in 1963 de bezwaren tegen de kap ongegrond te verklaren. In de naaste omgeving was er immers nog 1000 ha bos beschikbaar! Maar ook later was er strijd voor behoud van het groen. Zo waren er felle protesten, die uiteindelijk zonder resultaat bleven, tegen een betonnen fietspad van de Laan vd Bork, via de Kievitsval, naar Angelslo in 2003. Maar vooral de protesten tegen de bouw van woningen in het gebied, dat in de volksmond nog altijd ‘Gat van Jansen’ heet.

Bouwplannen
De officiële naam van het gebied, ingeklemd tussen Schanswal, Schansstraat, Rondweg en Laan vh Kwekebos, is ‘’t Zand’. Daarvoor werd ook ‘de Schanswal’ gebruikt, omdat de gemeente van plan was een woonwijk(je) met deze naam te bouwen. Deze plannen werden echter nooit gerealiseerd. Begin jaren negentig had de toenmalige eigenaar van het gebied, Franz Jansen, plannen samen met Volker Stevin om hier 71 luxe woningen te gaan bouwen. Dit leidde tot veel protest bij zowel omwonenden als natuurbeschermers. Nadat in 1975 de zandwinning gestopt was er namelijk spontaan een prachtig natuurgebied ontstaan. Met een unieke variëteit aan planten en dieren.

(foto: Klaas de Boer)

’t Zand
De bouwplannen gingen niet door, maar nadat projectontwikkelaar Roelofs & Haase het terrein van Jansen in handen had gekregen, werden er nieuwe plannen ontwikkeld. Deze plannen werden in 2003 tijdens een inloopavond gepresenteerd. Voor het totale gebied was een jaar eerder een inrichtingsplan opgesteld, dat wonen, recreëren en natuur wilde combineren. Net als in de jaren negentig waren er weer veel bezwaren. Maar nu werden de plannen, in ieder geval deels, uitgevoerd. In 2008 werden tussen de Kwekebos en de eigenlijke zandafgraving 27 vrijstaande woningen opgeleverd.

Inrichtingsplan
De bouwplannen konden dit keer wel  uitgevoerd worden omdat in een milieueffectrapportage uit 1998 werd aanbevolen dat alleen dáár gebouwd mocht worden, gezien de hoge natuurwaarden in de rest van het gebied.  Ook op de landtong, waar eerder de fabriekshal en de villa van Jansen stonden, zou woningbouw inpasbaar zijn.

In het inrichtingsplan dat in opdracht van Roelof & Haase door Taken Landschapsplanning opgesteld was, wordt aangegeven hoe de rest van het gebied ingericht en beheerd moet worden. Na de bouw wordt twee derde van het gebied door Roelofs & Haase overgedragen aan de gemeente voor een symbolisch bedrag. De gemeente wordt dan als eigenaar verantwoordelijk voor de inrichting en het beheer en het gebied blijft als ‘natuurpark’ behouden en is voor iedereen vrij toegankelijk.

Veldslag
De gemeente neemt echter deze taak als beheerder niet echt serieus, zo is de mening van Herman de Jong, wijkbewoner van Emmerhout. ‘De gemeente omarmde 2002 het inrichtingsplan dat in opdracht van  Roelofs & Haase was opgesteld. Op het terrein zouden verschillende zones met begroeiingstypes worden ingericht; gras, heide, struweel, bos. Een zone voor meer kwetsbare natuur, een zone meer toegankelijk voor publiek etc. Er zouden wandelpaden en een bruggetje komen,’ legt de Jong uit. ‘Maar behalve dat laatste heb ik heel weinig van de gemeente gemerkt.’

Tot dit voorjaar er een bosperceel tegen het fietspad aan, naast het huis van de familie de Jong, rigoureus uit gedund wordt. ‘Het leek wel of er een veldslag had gewoed! Punt was echter dat uitgerekend die paar bomen bleven staan waar wij als bewoners  al jaren ons beklag over deden.’

(foto: Wytse Bouma)

Weer oppakken
Herman de Jong neemt daarom contact op met de gemeente en uit zijn ongenoegen. ‘Zo was het niet afgesproken en ons beloofd.’ Anjo Geertsema, groenbeheerder van de gemeente Emmen, erkent dit. In 2009 zijn genoemde wandelpaden en het bruggetje aangelegd, maar door bezuinigingen was het onderhoud en beheer daarna minimaal. En over de zogenaamde veldslag: ‘Zo gaat dat in de bosbouw, het is geen plantsoen!’. Maar de gemeente wil het onderhoud toch weer gaan oppakken. Geertsema: ‘Er wordt gewerkt aan een onderhoudsplan voor het groen. Het gaat dan voornamelijk om een dunning van de bospercelen, het vrij snoeien van de wandelpaden, het heideveld weer zichtbaar maken zoals dat in het beheerplan is vermeld. In een inloopbijeenkomst, eind augustus, wordt dit onderhoudsplan gepresenteerd aan inwoners van Emmerhout en Emmerschans. Uitvoering van het plan staat dan gepland voor de winterperiode.’

Nieuwe bedreiging
Het natuurgebied ligt op een zogenaamd ecologisch knooppunt, zo werd in het inrichtings- en beheersplan van 2002 geconcludeerd. Het ligt tussen de natuurgebieden Emmerschans (aan de overzijde van de Rondweg) en de Emmer Dennen/Valtherbos. En maakt daarmee deel uit van een reeks bos- en natuurgebieden langs de rand van het Drenst plateau. Een belangrijk argument om dit knooppunt, met zijn unieke variëteit, te behouden door deskundig beheer en het op te laten nemen in de ecologische hoofdstructuur (EHS) als onderdeel van een eco-verbindingzone.

In 2017 zal begonnen worden met het aanleggen van een ongelijkvloerse kruising van de Emmerweg met de N391 (Rondweg). Het plan zoals dit op 12 mei jl. in de Schanskuil in Emmerschans gepresenteerd werd, is volgens Herman de Jong, een nieuwe bedreiging voor dit unieke natuurgebied.

Of kansen…
In het plan is er voor gekozen om de N391 te verhoogd aan te leggen, zodat het verkeer vanuit Emmercompascuum en Emmerschans vv hier onderdoor kan. Deze verhoogde N391 zal meer geluidsoverlast geven, zeker ook om dat de maximum snelheid naar 100 km gaat.  De bewoners die langs de Rondweg wonen zullen dat zeker merken, zo meent Herman de Jong. ‘Sterker, ook wijkbewoners die verder van de Rondweg wonen, zullen hier hinder van gaan ondervinden.’

De Jong pleit, samen met medestanders uit Emmerhout en Angelslo, voor een verlaagde Rondweg, waar het verkeer op de Emmerweg overhéén gaat. Het zou kostentechnisch interessant zijn, maar het zou tegelijkertijd veel nadelen van het huidige ontwerp wegnemen. Bovendien zijn er dan mogelijkheden over de verlaagde Rondweg een ecobrug voor voetgangers en fietsers aan te leggen. Een verbinding waar ook (kleine) zoogdieren gebruik van kunnen maken, zodat de ecologische hoofdstructuur waar het Gat van Jansen deel vanuit maakt versterkt wordt. Voordeel is ook dat er voor deze versterking EHS-middelen beschikbaar zijn vanuit het Rijk.


Wijkberichten Emmerhout 206 I 3