Vroeger en nu zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, ook al wordt daar vaak niet bij stil gestaan. Een voorbeeld is de vraag: waarom is Emmerhout eigenlijk zoals Emmerhout is? De aandacht voor het woonerf en het overlijden van stedenbouwkundige Niek de Boer dit jaar zijn aanleiding om hier wat dieper in te duiken.


Emmerhout
Emmerhout zoals het is. Dat is voor veel mensen ‘gewoon’ Emmerhout. Maar de wijk is op allerlei manieren bijzonder, ook ‘gewoon’ zoals het is. En in dit artikel gaat het vooral om hoe Emmerhout gebouwd is en er nog steeds uit ziet.Een groene wijk in het bos, wat voor de bouw heel wat stof heeft doen opwaaien. In 1951 werden er al plannen gemaakt om Emmerhout te bouwen, maar dit bracht heel veel discussie ter wege, een stuk Emmerdennen moest hier namelijk voor gekapt worden. Mede dit heeft er voor gezorgd dat, pas toen Angelslo voltooid was, halverwege de jaren 60 met de bouw begonnen is. Emmen heeft met de keuze om de bouw door te zetten internationale bekendheid verworven, omdat de wijk ingericht is met woonerven.

(foto: Hilde van der Horst)

Woonerf
Emmen, als nieuwe industriestad, was de eerste ter wereld die het concept woonerf toepaste in de nieuwe wijken. Dit houdt in dat de wijk gebouwd is om een winkelcentrum, waarbij de huizen er in erven omheen gebouwd zijn.Belangrijk daarbij is dat het gemobiliseerd verkeer gescheiden is van de woon- en leeffunctie. De wegen in de hofjes zijn dan ook doodlopend, de garageboxen zijn aan het begin van de hofjes gebouwd en het plein in het midden functioneert als ontmoetingsplaats, waar ook kinderen kunnen spelen. Filosofie hierachter is het wonen in een groene stad, maar wel met dorpsgevoel. Het begrip woonwerf werd geïntroduceerd door Niek de Boer.

Niek de Boer
De in december 1924 geboren Niek de Boer was stedenbouwkundige, die in 1955 in dienst kwam van de Gemeente Emmen. Samen met André de Jong was hij eind jaren zestig betrokken bij het ontwerpen van de nieuwe wijken van Emmen. Als uitvinder van het woonerf is hij heel bekend geworden binnen zijn vakgebied. Hij is dan uiteindelijk ook hoogleraar stedenbouwkundig ontwerpen aan de TU Delft geworden. In januari 2016 is hij op 91-jarige leeftijd overleden.

Bloemkoolwijk

De ontworpen wijken waren zo bijzonder, dat er busladingen mensen (zelfs uit Japan!) zijn komen kijken naar deze vernieuwende inrichting. Deze werden met bussen de wijk rondgereden om met eigen ogen te aanschouwen hoe een woonerf er uit zag. Emmerhout wordt ook wel een bloemkoolwijk genoemd. Dit wordt zo genoemd omdat de vorm wel iets weg heeft van bloemkoolroosjes. Een bloemkoolwijk is een kindvriendelijke, groene wijk met hofjes. In de jaren 70 en 80 is dit concept veelvuldig gebruikt in Nederland. Van Emmen tot Apeldoorn, van Zoetermeer tot Assen.

(screenshot uit Andere Tijden - Het wonder van Emmen)

Nu
De Nederlandse buitenwijken, zoals ze ook wel genoemd worden, uit de jaren 70 en 80 beslaan in 2013 ongeveer 20% van het woningaanbod. Er mag dan ook wel geconcludeerd worden dat het een   concept is gebleken. Natuurlijk zijn de woonerven meegegaan met hun tijd. Zoals in Emmerhout ook  goed te zien is. Alleen de garageboxen zijn niet meer genoeg en in de hofjes wordt volop geparkeerd. Maar de charme van onze bijzondere wijk is nog overal terug te zien, ook al komen er geen bussen vol mensen meer kijken.

Bewegend beeld?
Kijktip: Andere tijden - Het Wonder Emmen van 20 februari 2016


Wijkberichten 2016 I 3